กลุ่มส่งเสริมกิจการเยาวชนและลูกเสือ

ตามที่ คณะรัฐมนตรีมีมติ เมื่อวันที่ 24 มีนาคม 2552 เห็นชอบนโยบายสร้างจิตสำนึกเยาวชนด้านการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม กับการให้อุทยานแห่งชาติและเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าเป็นค่ายลูกเสือ ตามข้อเสนอของกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม รวมทั้งการลงนามร่วมกัน ในบันทึกข้อตกลงความร่วมมือ ระหว่าง กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม และ กระทรวงศึกษาธิการ โดย รัฐมนตรีว่าการกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม ในขณะนั้นร่วมลงนามเป็นพยาน ณ กรมส่งเสริมคุณภาพสิ่งแวดล้อม เมื่อวันที่ 29 มกราคม 2552 มีความประสงค์ที่จะตกลงความร่วมมือและพัฒนางาน ด้านการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมด้วยพลังเยาวชน กรมส่งเสริมคุณภาพสิ่งแวดล้อม กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม ในฐานะหน่วยงานที่มีหน้าที่รับผิดชอบในการสร้างจิตสำนึกของประชาชนทุกภาคส่วนด้านสิ่งแวดล้อม และได้รับมอบหมายให้รับผิดชอบงานตามนโยบายสร้างจิตสำนึกเยาวชนด้านการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม ของกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม จึงจัดให้มีการพัฒนากิจการลูกเสืออนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมตั้งแต่ปี พ.ศ. 2552 ภายใต้แผนการพัฒนากิจการเยาวชนและลูกเสือด้านสิ่งแวดล้อม ซึ่งเป็นภารกิจสำคัญประการหนึ่ง เพื่อส่งเสริมและเผยแพร่ความรู้ ความเข้าใจเกี่ยวกับทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมและสนับสนุนการดำเนินงานการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมของเยาวชนที่ผ่านกระบวนการฝึกอบรมหลักสูตร วิชาลูกเสือและเนตรนารีพร้อมทั้งได้มีการจัดกิจกรรมอบรมปลูกสร้างจิตสำนึกในการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมอย่างต่อเนื่องทั่วประเทศไทย โดยมีการนำกระบวนการลูกเสือมาสร้างสรรค์ประโยชน์ในการอนุรักษ์และฟื้นฟูทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม เพื่อมุ่งส่งเสริมให้เยาวชนมีบทบาทในการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม โดยการ บูรณาการระหว่างหลักวิชาการลูกเสือ และหลักการสิ่งแวดล้อมศึกษา และในวันที่ 1 กุมภาพันธ์ 2552 จึงมีการจัดตั้ง กองลูกเสืออนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม ขึ้นในสังกัดกรมส่งเสริมคุณภาพสิ่งแวดล้อม ทั้งนี้ ได้รับความร่วมมือจาก สำนักงานสิ่งแวดล้อมภาค สำนักงานทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมจังหวัด รวมทั้ง สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาจังหวัดต่าง ๆ และโรงเรียนระดับมัธยมศึกษาในพื้นที่ ดำเนินการคัดเลือกนักเรียนเข้ารับการฝึกอบรมลูกเสืออนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม ดังนั้นในงบประมาณปี พ.ศ. 2559 กรมส่งเสริมคุณภาพสิ่งแวดล้อมได้มีการจัดทำหลักสูตรลูกเสืออนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม เพื่อเป็นแนวทางในการเรียนการสอนวิชาลูกเสือตามหลักสูตรกระทรวงศึกษาธิการและเสริมหลักสูตรลูกเสืออนุรักษ์ฯ เข้าไปในวิชาลูกเสืออย่างบูรณาการ และนำมาใช้สำหรับโรงเรียนทั่วประเทศที่สังกัดกระทรวงศึกษาธิการสนใจนำหลักสูตรไปใช้ในการจัดตั้งกองลูกเสืออนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม และสร้างเครือข่ายลูกเสืออนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม เพื่อก่อให้เกิดจิตสำนึกในการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมอย่างมีส่วนร่วมจากการปฏิบัติจริงอย่างยั่งยืนแก่เยาวชนเพื่อเติบโตเป็นพลเมืองที่มีจิตสำนึกในการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมต่อไป

ภารกิจส่วนกิจการลูกเสือ

• สนับสนุนงบประมาณให้แก่สำนักงานทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมจังหวัดในการจัดค่ายลูกเสืออนุรักษ์ฯ
• จัดกิจกรรมการฝึกอบรมค่ายลูกเสืออนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม ในพื้นที่ต่างๆ
• ประสานงานระหว่างหน่วยงานด้านการลูกเสือทั้งภายในและภายนอกประเทศ
• จัดกิจกรรมคล้ายวันสถาปนาลูกเสืออนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม ในวันที่ 1 กุมภาพันธ์ ทุกปี
• จัดฝึกอบรมพัฒนาบุคลากรทางการลูกเสือและหน่วยงานที่เกี่ยวข้องในการจัดกระบวนการกิจกรรมลูกเสืออนุรักษ์ฯ ในสอดคล้องกับการอนุรักษ์ฯ
• สนับสนุนวิทยากรและสื่อต่างๆ สำหรับการจัดกิจกรรม
• พัฒนาหลักสูตรลูกเสืออนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมสำหรับสถานศึกษาที่เข้าร่วม
• การสร้างเครือข่ายโรงเรียนลูกเสืออนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม
• การสร้างเครือข่ายโรงเรียนลูกเสืออนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม

ผลการดำเนินงาน

ในปี พ.ศ. 2552 มีการจัดฝึกอบรมลูกเสืออนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม จำนวน 7 ครั้ง 7 จังหวัด ได้แก่ จังหวัดนครราชสีมา จังหวัดเชียงใหม่ จังหวัดกาญจนบุรี จังหวัดขอนแก่น จังหวัดสงขลา จังหวัดระยอง และจังหวัดน่าน รวมทั้งมีการจัดฝึกอบรมหลักสูตรผู้บังคับบัญชาลูกเสือระดับผู้นำขั้นความรู้ชั้นสูง (A.T.C.) 2 ท่อน ให้กับหน่วยงานในสังกัดกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม

ในปี พ.ศ. 2553

- การฝึกอบรมลูกเสืออนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม โดยการโอนเงินงบประมาณสนับสนุน สำนักงานสิ่งแวดล้อมภาค ที่ 1-16 จำนวน 16 จังหวัด

- การจัดกิจกรรมเนื่องในวันชุมนุมลูกเสืออนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม 1 กุมภาพันธ์ 2553 จำนวน 8 จังหวัด โดยการโอนเงินงบประมาณในการสนับสนุน

- การจัดฝึกอบรมลูกเสืออนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม โดยกลุ่มเป้าหมายคือเด็กนักเรียนในสังกัดพื้นที่การศึกษากรุงเทพมหานคร

- การจัดฝึกอบรมหลักสูตรผู้บังคับบัญชาลูกเสือระดับผู้นำขั้นความรู้ชั้นสูง (A.T.C.) 2 ท่อน, (A.L.T.C.) 3 ท่อน ให้กับหน่วยงานในกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม

- การฝึกอบรมพัฒนาบุคลากรจัดค่ายลูกเสืออนุรักษ์ จำนวน 4 ครั้ง

- การฝึกอบรมบุคลากรแกนนำด้วยกระบวนการลูกเสืออนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม รุ่นที่ 1 ขึ้นเป็นครั้งแรก

ในปี พ.ศ. 2554

- การฝึกอบรมลูกเสืออนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม โดยการโอนเงินงบประมาณสนับสนุน สำนักงานสิ่งแวดล้อมภาค จำนวน 10 จังหวัด และสำนักงานทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมจังหวัด 15 จังหวัด

- การฝึกอบรมลูกเสืออนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม จำนวน 7 ครั้ง 7 จังหวัด การจัดกิจกรรมเนื่องในวันชุมนุมลูกเสืออนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม 1 กุมภาพันธ์ 2554 จำนวน 19 จังหวัด โดยการโอนเงินงบประมาณ

- การจัดฝึกอบรมหลักสูตรผู้บังคับบัญชาลูกเสือระดับผู้นำขั้นความรู้ชั้นสูง (A.T.C.) 2 ท่อน ให้กับหน่วยงานในกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม

- การจัดฝึกอบรมพัฒนาบุคลากรจัดค่ายลูกเสืออนุรักษ์ จำนวน 1 ครั้ง

- การฝึกอบรมบุคลากรแกนนำด้วยกระบวนการลูกเสืออนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม รุ่นที่ 2

ในปี พ.ศ. 2555

- การจัดกิจกรรมเนื่องในวันชุมนุมลูกเสืออนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม 1 กุมภาพันธ์ 2555 จำนวน 19 จังหวัด โดยการโอนเงินงบประมาณสนับสนุน

- การจัดฝึกอบรมลูกเสืออนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม หลักสูตร ลูกเสือชุมชนคนรักษ์ท้องถิ่น

- การจัดฝึกอบรมพัฒนาบุคลากรจัดค่ายลูกเสืออนุรักษ์ จำนวน 2 ครั้ง

- การจัดฝึกอบรมบุคลากรแกนนำด้วยกระบวนการลูกเสืออนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม รุ่นที่ 3

- กิจกรรมชุมนุมลูกเสืออนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม ครั้งที่ 1 จากสำนักงานสิ่งแวดล้อมภาค จำนวน 6 จังหวัด และสำนักงานทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมจังหวัด 2 จังหวัด

ในปี พ.ศ. 2556

- การฝึกอบรมลูกเสืออนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม โดยการโอนเงินงบประมาณสนับสนุน สำนักงานทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมจังหวัด 27 จังหวัด

- การจัดกิจกรรมเนื่องในวันชุมนุมลูกเสืออนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม 1 กุมภาพันธ์ 2556 จำนวน 30 จังหวัด โดยการโอนเงินงบประมาณสนับสนุน

- การจัดฝึกอบรมลูกเสืออนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม จำนวน 3 จังหวัด

- การจัดฝึกอบรมพัฒนาบุคลากรจัดค่ายลูกเสืออนุรักษ์ จำนวน 2 ครั้ง

- การจัดฝึกอบรมหลักสูตรผู้บังคับบัญชาลูกเสือระดับผู้นำขั้นความรู้ชั้นสูง (A.T.C.) 2 ท่อน ให้กับหน่วยงานในกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม

ในปี พ.ศ. 2557

- การฝึกอบรมลูกเสืออนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม โดยการโอนเงินงบประมาณสนับสนุน สำนักงานทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมจังหวัด 20 จังหวัด

- การจัดกิจกรรมเนื่องในวันชุมนุมลูกเสืออนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม 1 กุมภาพันธ์ 2557 จำนวน 30 จังหวัด โดยการโอนเงินงบประมาณสนับสนุน

- การจัดฝึกอบรมลูกเสืออนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม จำนวน 4 จังหวัด

- การจัดฝึกอบรมพัฒนาบุคลากรจัดค่ายลูกเสืออนุรักษ์ จำนวน 1 ครั้ง

ในปี พ.ศ. 2558

- การฝึกอบรมลูกเสืออนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม โดยการโอนเงินงบประมาณสนับสนุน สำนักงานทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมจังหวัด 12 จังหวัด

- การจัดกิจกรรมเนื่องในวันชุมนุมลูกเสืออนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม 1 กุมภาพันธ์ 2557 จำนวน 30 จังหวัด โดยการโอนเงินงบประมาณสนับสนุน

- การจัดฝึกอบรมลูกเสืออนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม จำนวน 4 จังหวัด

- การจัดฝึกอบรมพัฒนาบุคลากรจัดค่ายลูกเสืออนุรักษ์ จำนวน 1 ครั้ง

- การฝึกอบรมบุคลากรแกนนำด้วยกระบวนการลูกเสืออนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม รุ่นที่ 3

- กิจกรรมชุมนุมลูกเสืออนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม ครั้งที่ 2 จากสำนักงานสิ่งแวดล้อมภาค จำนวน 7 จังหวัด

ในปี พ.ศ. 2558

- การฝึกอบรมลูกเสืออนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม โดยการโอนเงินงบประมาณสนับสนุน สำนักงานทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมจังหวัด 12 จังหวัด

- การจัดกิจกรรมเนื่องในวันชุมนุมลูกเสืออนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม 1 กุมภาพันธ์ 2557 จำนวน 30 จังหวัด โดยการโอนเงินงบประมาณสนับสนุน

- การจัดฝึกอบรมลูกเสืออนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม จำนวน 4 จังหวัด

- การจัดฝึกอบรมพัฒนาบุคลากรจัดค่ายลูกเสืออนุรักษ์ จำนวน 1 ครั้ง

- การฝึกอบรมบุคลากรแกนนำด้วยกระบวนการลูกเสืออนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม รุ่นที่ 3

- กิจกรรมชุมนุมลูกเสืออนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม ครั้งที่ 2 จากสำนักงานสิ่งแวดล้อมภาค จำนวน 7 จังหวัด

ปีงบประมาณ พ.ศ. 2559

1. ส่วนกิจการลูกเสือ ได้มีแผนงานในการดำเนินงานใช้หลักสูตรลูกเสืออนุรักษ์ฯ ภายสถานศึกษานำร่องจำนวน 10 แห่ง ทั่วทุกภาคของประเทศไทย เพื่อเป็นการร่วมมือระหว่างกรมส่งเสริมคุณภาพสิ่งแวดล้อมและโรงเรียนในสังกัดกระทรวงศึกษาธิการ ในการพัฒนาหลักสูตรลูกเสืออนุรักษ์ฯ ให้มีรูปแบบที่เหมาะสมและสามารถใช้ในการเรียนการสอนวิชาลูกเสือได้อย่างมีประสิทธิภาพ

2. จัดค่ายฝึกอบรมลูกเสืออนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม โดยมีกลุ่มเป้าหมายเป็นลูกเสือสามัญรุ่นใหญ่ จากโรงเรียนในเขตกรุงเทพมหานครเพื่อให้เยาวชนลูกเสือมีความรู้ ความเข้าใจและทักษะในการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม โดยอาศัยกระบวนการลูกเสือใช้เป็นกระบวนการสร้างการมีส่วนร่วม

ปีงบประมาณ พ.ศ. 2560

1. การขยายผลการใช้หลักสูตรลูกเสืออนุรักษ์ฯ ให้แก่สำนักงานทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมจังหวัด หรือสถานศึกษาที่เป็นเครือข่ายลูกเสืออนุรักษ์ฯ ในโรงเรียนสังกัดกระทรวงศึกษาธิการ

2. จากปี พ.ศ. 2559 ที่ได้สถานศึกษานำร่องลูกเสืออนุรักษ์จำนวน 10 แห่ง ในปีนี้จะมีการพัฒนากิจกรรมของลูกเสืออนุรักษ์ฯ ภายในสถานศึกษา เพื่อให้เป็น 10 สถานศึกษาต้นแบบทางการลูกเสืออนุรักษ์ฯ

3. พัฒนาหลักสูตรลูกเสืออนุรักษ์ฯ กิจกรรมด้านการอนุรักษ์ฯ สำหรับลูกเสืออนุรักษ์ฯ ให้มีส่วนร่วมมากขึ้น และมีการพัฒนาการกิจกรรมต่างๆด้านสิ่งแวดล้อม

4. ฝึกอบรมพัฒนาบุคลากรทางการลูกเสือที่เป็นลูกเสืออนุรักษ์ฯ ด้านทักษะและความรู้ด้านสิ่งแวดล้อมในการเรียนการสอนวิชาลูกเสือและการจัดค่ายลูกเสืออนุรักษ์ฯ

ความคาดหวัง

กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมได้เล็งเห็นถึงความสำคัญของเยาวชนที่จะเป็นอนาคตของชาติ โดยเฉพาะลูกเสือ-เนตรนารี เป็นเยาวชนที่มีความสำคัญของชาติในด้านของความมีระเบียบวินัย การใฝ่รู้ทักษะด้านต่างๆ การเป็นผู้ปฏิบัติกิจกรรม และความมีจิตอาสา ตามคำปฏิญาณของลูกเสือทั้ง 3 ข้อ ซึ่งวิชาลูกเสืออนุรักษ์ฯ จะเป็นวิชาที่สามารถปลูกสร้างจิตสำนึกในการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมให้ติดตัวเยาวชนจนเป็นผู้ใหญ่ในอนาคตที่มีความสำนึกรักษ์สิ่งแวดล้อม ตามคำลูกเสือที่ว่า “ระเบียบวินัยสร้างได้ ถ้าใช้กระบวนการลูกเสือ” วินัยทางสิ่งแวดล้อมก็เช่นกัน